لجستیک انبار چیست و چه مزایایی دارد؟

لجستیک انبار یکی از بخش‌های مهم در زنجیره تأمین به شمار می‌رود. این مفهوم به خصوص برای سازمان‌های تولیدی که انبارهای بزرگ و شلوغ دارند، اهمیت زیادی دارد؛ چرا که به انبارداران کمک می‌کند تا بیشترین استفاده را از فضای انبار ببرند. آشنا بودن با لجستیک انبار و به کار بردن آن در انبارهای سازمان مزایای زیادی برای مجموعه به همراه خواهد داشت که در ادامه به طور مفصل در مبحث لجستیک انبار چیست، خواهیم پرداخت. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

لجستیک انبار چیست؟

در پاسخ به سؤال لجستیک انبار چیست باید بگوییم، هر سازمان برای تولید محصولات خود نیاز به مواد اولیه دارد. معمولاً این مواد در حجم بالا خریداری و در انبار ذخیره می‌شوند. سپس در زمان تولید، از انبار خارج و به خط تولید ارسال می‌شوند. همچنین محصولات نهایی پس از اتمام فرایند تولید به انبار می‌روند و در انبار نگهداری می‌شوند. این فرایند تا زمانی که محصولات نهایی به فروش برسند، ادامه پیدا می‌کند. پس از فروش، تعداد مشخصی از تولیدات از انبار خارج و برای خریدار ارسال می‌شوند. به تمام این مراحل، جریان فیزیکی کالا گفته می‌شود. لجستیک انبار به معنای جریان فیزیکی کالا و اطلاعات مربوط به آن مانند زمان ارسال و دریافت کالا و تعداد آن‌ها است.

تفاوت لجستیک انبار و زنجیره تأمین چیست؟

بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که لجستیک انبار و زنجیره تأمین به یک فرایند یکسان اشاره دارند، در حالی که این طور نیست. زنجیره تأمین به کل فرایند تولید محصول نهایی و حتی تحویل آن به مشتری اشاره دارد اما لجستیک انبار تنها بخشی از زنجیره تأمین است. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، لجستیک انبار به فرایند جابه‌جایی مواد اولیه و محصولات نهایی گفته می‌شود.

به عنوان مثال، روش چیدمان محصولات داخل انبار و نحوه استفاده از فضای انبار به لجستیک انبار مربوط است. با استفاده از دانش لجستیک می‌توان بهترین راه برای استفاده بهینه از فضای انبار را پیدا کرد تا ضمن بهره بردن از تمام فضای انبار، به روشی برای دسترسی سریع‌تر و راحت‌تر به تمام اجناس داخل انبار دست یافت.

مشکلات لجستیک انبار

استفاده از این روش در انبار خالی از مشکل نیست. شمار زیادی از انبارداران برای استفاده از لجستیک در انبارهای خود دچار مشکل می‌شوند. برخی از مهم‌ترین این مشکلات عبارتند از:

• مدیریت موجودی
• مدیریت زنجیره تأمین
• کنترل هزینه‌ها
• مدیریت ریسک
• مدیریت امنیت
• مدیریت نیروی انسانی

با وجود تمام این چالش‌ها، استفاده از لجستیک انبار برای انبارداران ضروری به نظر می‌رسد، چرا که یک انباردار حرفه‌ای باید بداند که هر کالا در کدام قفسه از انبار قرار گرفته است و چه تعداد از آن موجود است. همچنین باید چیدمان اجناس را به نحوی طراحی کند که جابه‌جایی مواد ضروری و زودمصرف به سرعت و سهولت انجام شود؛ یا موادی که ممکن است تاریخ مصرف آن‌ها بگذرد در نزدیکی کالاهایی که سالم هستند قرار نداشته باشند و با آن‌ها اشتباه گرفته نشوند.

مزایای لجستیک انبار برای سازمان‌ها

بعد از پاسخ به سؤال لجستیک انبار چیست، به شرح مزایای آن برای سازمان‌ها می‌پردازیم. استفاده از استراتژی لجستیک انبار مزایای زیادی برای سازمان‌ها به همراه دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• افزایش کارایی و بهره‌وری سازمان
• هزینه عملیاتی کمتر
• افزایش رضایت مشتریان
• زمان‌بندی بهتر و دقیق‌تر برای ارسال و دریافت اجناس و تولیدات
• افزایش دقت در فرایند مدیریت موجودی
• افزایش سرعت و دقت در فرایند جابه‌جایی مواد اولیه و تولیدات نهایی
• کاهش زمان ارسال محصولات نهایی به مشتریان
• کاهش قیمت محصول نهایی
• امکان استفاده از نرم افزارهای مرتبط به جای دفاتر بزرگ و قدیمی
• امکان گزارش‌گیری از نرم‌افزارها و ارائه آن‌ها به ذی‌نفعان
• برنامه‌ریزی بهتر و دقیق‌تر
• نیاز به نیروی کار کمتر اما حرفه‌ای‌تر
• امکان استفاده از سیستم‌های خودکار برای ثبت جابه‌جایی کالاها در انبار

لازم به ذکر است که این موارد، تنها شماری از مزایای استفاده از لجستیک انبار در سازمان محسوب می‌شوند.

سیستم پیشرفته مدیریت انبار چیست؟

یکی از راه‌های مؤثر برای بهبود دادن لجستیک انبار استفاده از سیستم‌های پیشرفته مدیریت لجستیک است. سازمان‌هایی که با این سیستم‌ها آشنایی دارند می‌توانند انبارداران و کارکنان بخش انبار را با ابزارهای نوین و کارآمد برای مدیرت انبار آشنا کنند. خوشبختانه سیستم‌های پیشرفته مدیریت انبار یا WMSها در سال‌های اخیر پیشرفت زیادی داشته‌اند. در حال حاضر، امکان نصب برخی از این سیستم‌ها روی تلفن همراه هوشمند انبارداران وجود دارد.

به این ترتیب، انبارداران می‌توانند از هر محلی از داخل و حتی خارج از سازمان به اجناس موجود در انبار و اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. سازمان‌هایی که از این سیستم‌ها استفاده می‌کنند به خوبی می‌دانند که بهبود فرایند و تسهیل کنترل موجودی یکی از مزایای ابتدایی استفاده از WMSها است.

لازم به ذکر است، ترکیب WMS با سیستم‌های کنترل انبار (WCS) می‌تواند فرایند لجستیک انبار را تا حد زیاید تسهیل کند و باعث افزایش کارایی، دقت و سرعت در فرایند جابه‌جایی اجناس شود.

رابطه ملاحظات و لجستیک انبار

پیاده‌سازی لجستیک انبار در سازمان‌ها به صورت عملی پیچیدگی‌های زیادی دارد. درست است که لجستیک انبار و روش‌های بهینه کردن آن، مانند سیستم‌های پیشرفته مدیریت انبار می‌توانند تأثیر زیادی در سازمان داشته باشند اما ملاحظات انبار هم یکی از نکاتی است که باید به آن توجه شود. هر سازمانی ملاحظات مخصوص به خود را دارد که باید آن‌ها را رعایت کرد. به عنوان مثال:

• تمام کارکنان انبار باید آموزش‌های لازم را در خصوص روش استفاده از نرم افزارهای ضروری و سیستم‌های جدید دریافت کنند.
• واحدهای تولید، حمل و نقل، فروش و… هم باید با سیستم لجستیک هماهنگ باشند و با واحد انبار همکاری کنند.
• پیمانکاران و تأمین‌کنندگان هم باید با شرایط و قوانین لجستیک انبار سازگاری پیدا کنند.
• هر گونه تغییر در انبار مانند جابه‌جایی محل نگهداری اجناس یا اضافه شدن قفسه‌های جدید به آن باید در سیستم‌های جدید ثبت شوند.

در حالت کلی، باید به این موضوع توجه کنید که تمام سازمان و تمام زنجیره تأمین باید با واحد انبار همکاری کنند تا این واحد با موفقیت سیستم لجستیک و روش‌های نوین انبارداری را در سازمان پیاده‌سازی کند. در این صورت می‌توان از مزایای بی‌شمار این سیستم بهره برد.

نکاتی که باید به آن توجه کنید

همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، پیاده‌سازی لجستیک در انبار کار ساده‌ای نیست. برای این کار باید به نکاتی توجه کرد. برخی از این نکات مربوط به پیش از راه‌اندازی انبار و برخی هم برای بعد از بازگشایی انبار هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

نکات مربوط به پیش از راه‌اندازی انبار

• پیش از راه‌اندازی انبار، به محل تأسیس آن و هزینه جابه‌جایی مواد در آن منطقه توجه کنید. به عبارت دیگر، بهتر است انبار فاصله زیادی با تأمین‌کننده یا مصرف‌کننده نداشته باشد تا هزینه حمل و نقل مواد اولیه و تولیدات نهایی افزایش پیدا نکند.
• هنگام انتخاب محل انبار به نزدیکی آن به راه‌های ارتباطی مانند جاده یا راه‌آهن توجه کنید.
• از استخدام افراد بی‌تجربه و ناآگاه در بخش انبار خودداری کنید. بهتر است سرپرستان واحد از بین افراد واجد شرایط و باتجربه انتخاب شوند.
• تجهیزات و ابزارآلات مناسب و جدید را برای استفاده در انبار خریداری کنید.
• محل تخلیه و بارگیری را در نزدیکی جاده قرار دهید.

نکات مربوط به پس از راه‌اندازی انبار

• روند حرکت مواد در زنجیره تأمین را بررسی کنید تا بتوانید تحلیلی درست از نحوه حرکت اجناس در انبار داشته باشید.
• نرم‌افزارهای مختلف را بررسی و بهترین نوع آن را برای استفاده در انبار انتخاب کنید.
• هزینه‌های عملیاتی روزانه را تخمین بزنید.
• برای جلوگیری از ایجاد حوادث نامترقبه، از انجام اقدامات ایمنی فروگذاری نکنید.
• تلاش خود را برای مراقبت و محافظت از موجودی انبار به کار بگیرید.
• استراتژی درستی برای بازگشت کالا از مشتریان در نظر بگیرید.
• روشی مناسب برای رسیدگی به محصولات آسیب‌دیده یا تاریخ مصرف گذشته پیدا کنید.
• سعی کنید با درخواست‌های مشتری آشنا شوید و آمادگی لازم برای درخواست‌های ناگهانی از طرف مشتری را داشته باشید.
• آمادگی لازم برای حل مشکلات ناگهانی مانند آتش‌سوزی را داشته باشید.

سخن پایانی

سیستم لجستیک انبار یکی از روش‌های نوین برای افزایش کارایی و بهره‌وری سازمان است. این سیستم با کمک سایر روش‌های مدیریت انبار مانند WMS به حداکثر کارایی خود دست پیدا می‌کند و حتی باعث کاهش قیمت نهایی محصولات و افزایش رضایت مشتریان می‌شود. استفاده از این استراتژی در سال‌های اخیر با استقبال زیادی از طرف انبارداران مواجه شده است؛ چرا که باعث تسهیل وظایف آن‌ها و کاهش خطای انسانی می‌شود.

باید بدانید که لجستیک انبار با زنجیره تأمین متفاوت است. این سیستم تنها بخشی از زنجیره تأمین است و به جریان فیزیکی کالا در سازمان اشاره دارد. شما هم می‌توانید با استفاده ار این روش در سازمان خود، ضمن بهره گرفتن از مزایای آن، باعث تسهیل فرایند جابه‌جایی و نگهداری اجناس در انبار شوید.