مصاحبه‌های شغلی همیشه به عنوان تجربه‌های دل‌پذیر شناخته نمی‌شوند. فشار روحی، تعداد زیاد سؤالات، تماس‌های تلفنی که باید با «بله» یا «خیر» پاسخ دهید و فرایندی که به گونه‌ای طراحی شده است تا شما را از منطقه آرامتان خارج کند، همگی مواردی هستند که ممکن است در مصاحبه‌های شغلی با آن‌ها روبه‌رو شوید. شرکت‌ها اغلب تعداد بسیاری از فرم‌های درخواست کار را برای موقعیت‌های شغلی مختلف دریافت می‌کنند. روش‌های ارزیابی درخواست‌کنندگان نیز تنوع زیادی دارد. همچنین مصاحبه‌کنندگان باید اطمینان حاصل کنند که شما دقیقاً همان فردی هستید که آن‌ها به دنبالش هستند. در این مطلب به معرفی انواع مصاحبه می‌پردازیم و اطلاعات لازم در این خصوص را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
مصاحبه تک به تک
مصاحبه شغلی معمولاً به این صورت است که شما در یک سوی میز نشسته‌اید و کارفرمای آینده‌تان در سوی مقابل شما قرار دارد. او سؤالاتی مطرح می‌کند که امیدوارید به آن‌ها پاسخ دهید. این نوع مصاحبه ممکن است اعصاب‌خردکن باشد، به ویژه اگر مصاحبه‌کننده سرد و تندخو باشد.
مصاحبه‌های ساختاری یا سنتی
این مورد از انواع مصاحبه، اگرچه ترسناک نیست اما کاملاً رسمی است و سؤالات اساسی و متعددی در آن، مطرح می‌شود. اگر مصاحبه‌کننده شرکت در این حوزه تازه‌وارد باشد، احتمالاً با این نوع مصاحبه مواجه خواهید شد. در این شرایط بهتر است سر وقت در محل مصاحبه حاضر شوید و فراموش نکنید که در پایان، تعدادی سؤال از مصاحبه‌کننده بپرسید.
نکته: این نوع مصاحبه معمولاً با نوع تک به تک ترکیب می‌شود.
مصاحبه‌های بدون ساختار
این نوع مصاحبه کمی آزادتر است. در مصاحبه بدون ساختار، مصاحبه‌کننده به جای مطرح کردن سؤالات مشخص، بیشتر گوش می‌دهد و سؤالات باز و گسترده‌ای را مطرح می‌کند که می‌توان به روش‌های مختلفی به آن‌ها پاسخ داد. این نوع مصاحبه‌ها معمولاً دوستانه‌تر هستند و به جای ارزیابی، بیشتر مانند یک گفتگو به نظر می‌رسند؛ دقت کنید برخی از شرکت‌ها از این روش برای سنجش درخواست‌کننده استفاده می‌کنند. در این مصاحبه همیشه به حرفه‌ای بودن خود توجه کنید و مراقب باشید چیزی نگویید که بعداً پشیمان شوید.
مصاحبه‌های اضطراب‌آور، یکی از بدترین انواع مصاحبه
این نوع مصاحبه کمی بحث‌برانگیز است اما نشان می‌دهد آیا فرد برای جایگاه شغلی موردنظر مناسب است یا خیر؛ به‌ویژه اگر شغل موردنظر، طاقت‌فرسا و پرفشار باشد. در این نوع مصاحبه، شما با فشار زیادی روبه‌رو خواهید شد اما باید مؤدبانه عمل کنید. هدف این مصاحبه، ارزیابی این مورد است که چگونه می‌توانید خودتان را کنترل کنید. باید آرام باشید، در جریان آنچه اتفاق می‌افتد قرار بگیرید و روی کارتان تمرکز کنید.
مصاحبه‌های رفتاری
یکی از روش‌های معمول مصاحبه استخدامی، مصاحبه‌های رفتاری است که به دنبال یافتن راهکارهایی برای مواجهه با مسائل فرضی است. در این نوع مصاحبه، سؤالاتی در خصوص دستاوردهای مصاحبه‌شونده در شرکت‌های قبلی پرسیده می‌شود یا از فرد درخواست می‌شود تا نحوه مقابله با یک مشکل را شرح دهد.
مصاحبه‌های حل مسئله / مطالعه موردی
مصاحبه‌های حل مسئله یا مطالعه موردی معمولاً بخشی از مصاحبه‌های پیشرفته را تشکیل می‌دهند و بیشتر در حوزه‌های فنی مانند مهندسی نرم‌افزار و فناوری اطلاعات رایج هستند. در این نوع مصاحبه، شما با مسئله‌ای مواجه می‌شوید که باید راه‌حل آن را پیدا کنید و توضیح دهید.
این مسائل می‌توانند دقیق باشند مانند مسائل کدنویسی یا ریاضی، یا گسترده‌تر مانند یک پازل یا بازی فکری که نیاز به نشان دادن منطق و استدلال دارد. ممکن است از شما خواسته شود از یک نرم‌افزار خاص استفاده کنید یا به عنوان مثال در ارزیابی کارآموزی گوگل، راه‌حل خود را فقط با استفاده از تخته سفید و قلم ارائه دهید. کلید موفقیت شما در این مصاحبه، سازگاری و توانایی تفکر سریع و خلاقانه است.
مصاحبه نمونه کار
مصاحبه نمونه کار به صنعت خاصی وابسته نیست اما با حرفه‌های خلاقانه مانند طراحی گرافیک و معماری بیشتر ارتباط دارد. در این نوع مصاحبه، از شما خواسته می‌شود درباره جنبه‌های خاصی از کارهای قبلی‌تان صحبت کنید. مصاحبه نمونه کار بیشتر شبیه یک «ارائه» است. برای موفقیت در این مورد از انواع مصاحبه، باید مهارت ارائه‌تان را بهبود دهید. به عنوان مثال، می‌توانید چند مورد از سخنرانی‌های TEDx را تماشا کنید. قبل از ارائه نمونه‌کارهایتان، مطمئن شوید که آن‌ها به‌روز هستند و به طور منظم قالب‌بندی شده‌اند.
مصاحبه با هیئت‌مدیره
یکی دیگر از انواع مصاحبه، مصاحبه با هیئت‌مدیره است که یکی از سنتی‌ترین روش‌ها تلقی می‌شود. این روش معمولاً شامل سه یا چهار مصاحبه‌کننده است که درخواست‌کننده را ارزیابی می‌کنند. این گروه شامل یک مدیر ارشد، یک نماینده منابع انسانی و یک مدیر خط یا پروژه است. اگرچه بسیاری، این نوع مصاحبه را کمی ترسناک می‌دانند اما بهتر است به آن نگاه مثبت داشته باشید؛ عملکرد شما توسط سه نفر بررسی می‌شود و این فرصت را به شما می‌دهد تا از چندین زاویه مورد ارزیابی قرار بگیرید. در این مصاحبه از موضوعات مختلفی صحبت خواهد شد؛ بنابراین باید انعطاف‌پذیر باشید. هنگام معرفی هر فرد، نام او را هم به یاد بسپارید. برای شرکت در این مصاحبه باید دقت کنید تا حضور افراد، تمرکز شما را بهم نریزد.
مصاحبه گروهی
مصاحبه‌های گروهی ممکن است دلهره‌آور باشند. این مورد از انواع مصاحبه، پیچیدگی زیادی دارد چرا که پاسخ‌های شما توسط استخدام‌کنندگان و رقبایتان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این فشار می‌تواند در بعضی از افراد اثر منفی داشته باشد و برای بعضی دیگر، فرصتی برای دیده شدن. موفقیت در این مصاحبه، نیازمند برخورداری از ویژگی‌های مثبت زیادی است. برای موفقیت در این نوع مصاحبه، مهم است که به ایده‌ها و راهکارهای دیگران گوش کنید و در صورت لزوم، از موقعیت خود عقب‌نشینی کنید. در این نوع مصاحبه‌ها، باید مؤدب و مثبت باشید، انتقاد تند نکنید، اجازه دهید دیگران نیز صحبت کنند و کنترل جلسه را به دیگران بسپارید.
مصاحبه در زمان ناهار
این مورد از انواع مصاحبه ممکن است کمی غیررسمی به نظر برسد اما واقعیت این است که نیاز به آمادگی ویژه دارد. یعنی همان‌طور که در مصاحبه‌های دیگر نیاز به آمادگی دارید، در این نوع مصاحبه‌ها نیز باید آماده باشید. همچنین، ممکن است این مصاحبه‌ها بخشی از فرآیند استخدام باشند یا فقط برای ارزیابی شما برنامه‌ریزی شده باشند.
مصاحبه آنلاین و ویدئویی
مصاحبه‌های ویدئویی، معمولاً از طریق نرم‌افزارهایی مانند اسکایپ یا واتساپ برگزار شده و برای غربالگری در مراحل ابتدایی استخدام استفاده می‌شوند. اگر درخواست‌کننده شغلی در خارج از کشور باشید یا نمی‌توانید به صورت حضوری در مصاحبه شرکت کنید، ممکن است درخواست کنید تا مصاحبه از طریق تماس ویدئویی برگزار شود. در این نوع مصاحبه باید آماده باشید و خود را به صورت حرفه‌ای معرفی کنید. همچنین، مطمئن شوید که اتصال اینترنتی‌تان پایدار است تا هیچ مشکلی در طول مصاحبه به وجود نیاید.
مصاحبه تلفنی، یکی از ساده‌ترین انواع مصاحبه
مصاحبه تلفنی یکی دیگر از انواع مصاحبه است. این مصاحبه در واقع ابزاری است که در مراحل اولیه استخدام، پیش از جلسه حضوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع مصاحبه شاید بی‌اهمیت به نظر برسد اما نباید به آن بی‌توجهی کرد. توصیه می‌شود که مانند هر مصاحبه دیگری با لباس رسمی آماده شوید. رفتار و حرکات شما در این نوع مصاحبه هم تأثیرگذار است. همچنین مهم است که با اطمینان صحبت کنید و نکات ضروری را به شکل مختصر توضیح دهید. باید مهارت کافی برای برقراری ارتباط با مصاحبه‌کننده را داشته باشید.
شما می‌توانید در این مصاحبه، از یادداشت‌هایتان استفاده کنید اما هیچ‌گاه پاسخ‌های خود را از روی کاغذ نخوانید. در دسترس بودن یادداشت‌ها می‌تواند در جلسه مصاحبه بسیار کمک‌کننده باشد و از فراموشی جلوگیری کند.
مصاحبه ارزیابی
مصاحبه ارزیابی مانند مصاحبه حل مسئله، برای ارزیابی مهارت‌ها و صلاحیت‌های شما استفاده می‌شود؛ با این تفاوت که ممکن است به مدت طولانی‌تری ادامه داشته باشد. در این مورد از انواع مصاحبه، معمولاً برخی از فرآیندها و آزمون‌ها برای ارزیابی شما انجام می‌شوند که ممکن است شامل آزمون‌های عملی، ارزیابی روان‌شناختی و حتی مصاحبه‌های تکمیلی با دیگر اعضای تیم باشند.
مصاحبه سریع
یکی دیگر از انواع مصاحبه، مصاحبه سریع است. در مصاحبه‌های سریع، با چندین درخواست‌کننده به صورت همزمان مصاحبه می‌شود. در این نوع مصاحبه، زمان محدودی به هر درخواست‌کننده داده می‌شود و شما باید در زمانی مختصر، توانایی خود را به نمایش بگذارید.
مهم‌ترین نکته در این نوع مصاحبه این است که شما باید توانایی ایجاد اثرگذاری فوری در زمان کوتاه را داشته باشید. بنابراین، ارتباط بصری، لبخند زدن و برقراری ارتباط چشمی بسیار مهم است. به دلیل محدودیت زمان، باید به سرعت و به وضوح به سؤالات پاسخ دهید.
مصاحبه عملی، یکی از مهم‌ترین انواع مصاحبه
مصاحبه‌های عملی یکی از انواع مصاحبه هستند که در آن‌ها باید مهارت‌هایتان را در یک محیط واقعی نشان دهید. این نوع مصاحبه باتوجه به نوع شغل، متفاوت است و ممکن است شامل آزمون‌های عملی، فرآیندهای مشابه محیط کاری و حتی مصاحبه‌های تکمیلی با اعضای تیم باشد.
به عنوان مثال، ممکن است از شما خواسته شود یکی از محصولات سازمان را بفروشید و با مشتریان برخورد داشته باشید؛ یا اگر نویسنده هستید، ممکن است از شما خواسته شود تا یک نوشته کوتاه بنویسید و حتی یک روز کامل را در محیط شرکت سپری کنید تا با فرهنگ سازمانی آن‌ها آشنا شوید.
اگرچه مصاحبه‌های عملی می‌توانند دلهره‌آور باشند اما فرصت بزرگی برای نشان دادن توانایی‌ها و استعدادهای شما به حساب می‌آیند. این نوع مصاحبه به شما فرصت می‌دهد تا از خودتان مطمئن شوید و همچنین از آن به عنوان فرصتی برای گرفتن بازخورد مفید و کسب اطلاعات بیشتر درباره شرکت استفاده کنید. مصاحبه یک روند دوطرفه است و این مصاحبه عملی فرصتی است برای نشان دادن بهترین ویژگی‌های شما.
مصاحبه استخدامی در نهادهای دولتی
هر سال سازمان‌های دولتی با برگزاری آزمون‌های استخدامی، به جذب نیروی انسانی می‌پردازند. افراد پس از شرکت در این آزمون‌ها و در صورت قبول شدن در آن‌ها، به انواع مصاحبه دعوت می‌شوند که به آن «مصاحبه گزینش» هم گفته می‌شود. این مصاحبه شامل مراحل مختلفی است که افراد پس از قبول شدن در آن، می‌توانند در سازمان مربوطه استخدام شوند. در ادامه به معرفی مراحل گزینش می‌پردازیم:
تحویل مدارک و تکمیل فرم اطلاعات فردی
افراد پذیرفته‌شده در آزمون استخدامی باید مدارک موردنیاز را به کارشناسان واحد گزینش تحویل دهند و فرم اطلاعات فردی را تکمیل کنند.
مصاحبه عقیدتی و سیاسی
این نوع مصاحبه معمولاً شامل سؤالاتی درباره مسائل روز ایران و منطقه، مسائل سیاسی و موضوعات دینی است. در برخی موارد، علاوه بر مصاحبه عقیدتی و سیاسی، مصاحبه تخصصی نیز صورت می‌گیرد.
تحقیقات محلی
این نوع تحقیقات شامل بررسی محل سکونت، محل کار قبلی یا فعلی، دانشگاه و معرف‌های اعلام شده توسط فرد می‌شود.
اعلام نتایج گزینش
طبق قوانین، نهاد برگزارکننده باید در مدت معینی پس از دریافت مدارک، امور گزینش را به پایان برساند و نتایج را اعلام کند.
سؤالات مصاحبه استخدامی در نهادهای دولتی
سؤالات مصاحبه استخدامی با توجه به نوع استخدام ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی، مصاحبه‌های استخدامی در بخش دولتی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- رفتاری: در این نوع مصاحبه، فرد مصاحبه‌گر به رفتار و برخورد شما توجه می‌کند.
- تخصصی: این مصاحبه شامل موضوعات مرتبط با شغل موردنظر است.
- روانشناسی: در این مصاحبه، سؤالاتی پیرامون واکنش‌های شما در مواجهه با چالش‌ها و موقعیت‌های مختلف مطرح می‌شود.
این مراحل و نوع سؤالات مصاحبه، باتوجه به سازمان و شغل درخواستی، متفاوت است.
سخن پایانی
انواع مختلفی از مصاحبه وجود دارند و هر سازمان با توجه به استراتژی‌های خود، نوع ویژه‌ای را برای مصاحبه کردن با متقاضیان شغل انتخاب می‌کند. بنابراین اگر شما هم متقاضی استخدام در یک شرکت معتبر هستید، باید با انواع مصاحبه آشنایی داشته باشید. به این ترتیب، می‌توانید در مواجهه با هر نوع مصاحبه، واکنش مناسبی داشته باشید و برتری خود نسبت به رقبا را به وضوح به سازمان نشان دهید.