با پیشرفت علم و گسترش استفاده از هوش مصنوعی، استفاده از این تکنولوژی جدید در سازمان‌ها رواج پیدا کرده است. استفاده از نرم‌افزارها و انواع اتوماسیون اداری تنها بخش کوچکی از کاربرد هوش مصنوعی در سازمان است. آشنایی با مزایای هوش مصنوعی برای شرکت‌ها و استفاده از آن می‌تواند اثرات شگفت‌انگیزی را در کسب‌وکار شما ایجاد کند. به همین علت سعی می‌کنیم در ادامه این مطلب به معرفی هوش مصنوعی و کاربرد آن در سازمان‌ها بپردازیم.
تاریخچه هوش مصنوعی
نخستین بار در دهه 1950 میلادی، ماشین‌هایی ساخته شدند که می‌توانستند برخی از وظایف انسانی را انجام دهند. مینسکی و مک کارتی افرادی بودند که این ماشین‌ها را ساختند و نام خود را به عنوان پدران هوش مصنوعی ماندگار کردند. به مرور زمان، ماشین‌های مختلفی با توانایی‌های بیشتر ساخته شدند و انجام برخی از وظایف انسانی را بر عهده گرفتند.
هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی یا Artificial Intelligence که به صورت مخفف، AI هم خوانده می‌شود، به شاخه‌ای از علم اشاره دارد که در آن، سیستم‌های کامپیوتری می‌توانند کارهایی را انجام دهند که نیازمند هوش انسانی است. یکی از اهداف اساسی در هوش مصنوعی، ساخت رایانه‌هایی است که بتوانند از عهده انجام فعالیت‌های انسانی مانند یادگیری، تصمیم‌گیری، تشخیص الگو و تصویر، ترجمه مطالب، درک مطلب و… برآیند.
در حالت کلی هوش مصنوعی به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI یا Narrow AI): این نوع از AI تنها در یک حوزه خاص فعالیت می‌کند. به عبارت بهتر، فقط تونایی انجام دادن یک کار مشخص را دارد. به عنوان مثال، سیستم‌های تشخیص چهره تنها می‌توانند چهره افراد را شناسایی کنند.
- هوش مصنوعی قوی (General AIیا Strong AI): این نوع از AI می‌تواند بخشی از وظایفی که با کمک هوش بشری انجام می‌گیرند را عهده‌دار شود. به عنوان مثال، تکنولوژی یادگیری عمیق یا Deep Learning یکی از ابزارهای هوش مصنوعی قوی محسوب می‌شود.
مزایای هوش مصنوعی
مزایای AI به قدری زیاد است که استفاده نکردن از این تکنولوژی در سازمان‌ها تقریباً غیرمنطقی به نظر می‌رسد. از جمله مزایای مهم هوش مصنوعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سرعت انجام کارها
- بالا رفتن دقت
- کاهش احتمال خطا
- افزایش بهره‌وری
- افزایش سود سازمان‌ها
- کم شدن نیاز سازمان به نیروی انسانی
- کاهش هزینه‌ها
کاربرد هوش مصنوعی در سازمان
هوش مصنوعی کاربرد زیادی در سازمان‌های امروزی دارد. در واقع در حال حاضر تقریباً هر کاری با حضور هوش مصنوعی انجام می‌شود. موارد زیر تنها برخی از کاربردهای هوش مصنوعی در سازمان‌ها به شمار می‌روند:
- اتوماسیون‌های درون سازمانی
- سیستم‌های کنترل و نظارت امنیت
- طبقه‌بندی هوشمند ایمیل‌ها
- تولید محتوای صوتی
- تولید محتوای تصویری
- تولید محتوای متنی
- دستیارهای شخصی هوشمند
- فیلترکردن هرزنامه‌ها (اسپم)
موارد ذکر شده تنها تعداد محدودی از کاربردهای AI در سازمان‌ها هستند. در ادامه به به برخی از کاربردهای تخصصی‌تر و مهم‌تر هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف سازمان‌ها می‌پردازیم.
کاربرد هوش مصنوعی در مدیریت
اخذ تصمیمات در سازمان مسئولیت زیادی دارد. گاهی اوقات بی‌توجهی به نکات کوچک و گرفتن تصمیمات اشتباه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیر برای سازمان‌ها به همراه داشته باشد. در حال حاضر با وجود ابزارهای هوش مصنوعی می‌توان حجم قابل توجهی از اطلاعات را با سرعت و دقت بالایی پردازش کرد و احتمال خطا در تصمیم‌گیری را تا حد زیادی کاهش داد.
کاربرد AI در منابع انسانی
استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در حوزه منابع انسانی مدت زیادی است که بین شرکت‌های بزرگ رواج پیدا کرده است. این تکنولوژی موارد استفاده زیادی در این زمینه دارد. به طور مثال:
- فرایند جذب و استخدام: کارشناسان و مدیران واحد منابع انسانی می‌توانند برای بررسی، پردازش و انتخاب متقاضیان برتر، از هوش مصنوعی کمک بگیرند.
- مدیریت عملکرد کارکنان: ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند با جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به کارکنان، گزارش عملکرد هر فرد و تیم را به صورت جداگانه آماده کنند.
- مدیریت زمان: با کمک هوش مصنوعی می‌توان زمان‌بندی دقیق‌تری برای انجام وظایف کارکنان تدوین کرد.
- مدیریت رفتار کارکنان: برخی از رفتارها و احساسات کارکنان دارای نمود مشخصی در عملکرد آن‌ها است. به عنوان مثال، فردی که دچار ناامیدی سازمانی شده است یا قصد خروج از سازمان را دارد، به ساعات ورود و خروج خود اهمیت نمی‌دهد و بهره‌وری‌اش کاهش پیدا می‌کند. ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند برخی از این الگوهای رفتاری را شناسایی کنند و گزارش‌های لازم را در اختیار مدیران قرار دهند.
کاربرد هوش مصنوعی در IT
واحد سیستم‌های اطلاعاتی یا IT یکی از بخش‌هایی در سازمان است که به جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات (داده) نیاز دارد. به همین دلیل کارکنان این بخش می‌توانند بیش از سایرین از مزایای هوش مصنوعی بهره‌مند شوند. به طور مثال:
- پردازش اطلاعات: ابزارهای هوش مصنوعی انواع گوناگونی از اطلاعات را در کمترین زمان ممکن و پایین‌ترین درصد خطا، پردازش می‌کنند و نتیجه این فرایند را در قالب گزارش‌های مختلف در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
- مدیریت دانش: کارکنان واحد IT می‌توانند از هوش مصنوعی برای ارتقاء سیستم مدیریت دانش در سازمان بهره بگیرند. استخراج اطلاعات از گزارش‌های موجود، تشکیل پایگاه داده، ایجاد روشی برای پاسخ‌گویی خودکار به سؤالات درون‌سازمانی و… بخشی از فرایند مربوط به مدیریت دانش هستند.
- خودکار شدن فرایندها: سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند بخش قابل توجهی از فرایند انجام وظایف در سازمان را به شکل خودکار انجام دهند.
نحوه پیاده‌سازی هوش مصنوعی در سازمان
برای پیاده‌سازی تکنولوزی هوش مصنوعی در سازمان‌ها باید گام‌های معینی را برداشت. با طی کردن صحیح این فرایند و پیروی از اصول اولیه می‌توان با صرف زمان و هزینه کمتری این تکنولوژی را در شرکت‌ها راه‌اندازی کرد و سریع‌تر از مزایای آن‌ها بهره‌مند شد.
مراحل پیاده‌سازی هوش مصنوعی در شرکت‌ها به ترتیب زیر هستند:
- تعیین هدف
- جمع‌آوری اطلاعات
- انتخاب سیستم و تکنولوژی مورد نیاز
- آموزش مدل‌های هوش مصنوعی
- پیاده‌سازی و اجرا
- آزمایش هوش مصنوعی
- آموزش کارکنان
- به‌روزرسانی سیستم و اطلاعات
در ادامه تمام این مراحل را به صورت کامل به شما توضیح می‌دهیم.
1. تعیین هدف
در مرحله اول باید مشخص شود که آیا شرکت موردنظر برای دستیابی به اهداف خود به هوش مصنوعی نیاز دارد یا خیر. پاسخ این سؤال برای بسیاری از شرکت‌ها، مثبت است. سپس باید مشخص کرد که هدف شرکت از استفاده از AI چیست. به عبارت بهتر، باید بدانید که چه انتظاری از هوش مصنوعی دارید. این انتظار می‌تواند افزایش بهره‌وری سازمان، کاهش هزینه‌ها، پیش‌بینی نرخ فروش یا هر مورد دیگری باشد.
2. جمع‌آوری اطلاعات
استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی بدون تهیه یک پایگاه داده و استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده ممکن نیست. اطلاعات مذکور باید با توجه به اهداف و استراتژی سازمان که در مرحله قبل تعیین شده‌اند، جمع‌آوری شوند.
3. انتخاب سیستم و تکنولوژی مورد نیاز
انواع گوناگونی از سیستم‌ها و تکنولوژی‌های هوش مصنوعی وجود دارند که هر کدام وظایف خاصی را انجام می‌دهند. مدیران سازمان‌ها باید با توجه به نیازها و انتظارات خود، تکنولوژی مناسب سازمان را انتخاب کنند.
4. آموزش مدل‌های هوش مصنوعی
در این مرحله باید هوش مصنوعی منتخب خود را با کمک داده‌هایی که پیش از این جمع‌آوری کرده‌اید، آموزش دهید. لازم به ذکر است فرایند آموزش هوش مصنوعی توسط افراد متخصص در حوزه یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی انجام می‌شود.
5. پیاده‌سازی و اجرا
پس از آموزش دادن مدل‌های هوش مصنوعی می‌توان از آن‌ها در محیط سازمان استفاده کرد.
6. آزمایش هوش مصنوعی
در این مرحله عملکرد کلی مدل‌های هوش مصنوعی در سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرند. تمام مدل‌ها پس از پیاده‌سازی، ارزیابی می‌شوند. این ارزیابی با هدف شناسایی مشکلات احتمالی و اصلاح آن‌ها انجام می‌گیرد.
7. آموزش کارکنان
تمام کارکنانی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مدل‌های هوش مصنوعی در سازمان کار می‌کنند، باید آموزش ببینند و روش صحیح استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی را بیاموزند.
8. به‌روزرسانی سیستم و اطلاعات
تقریباً تمام تکنولوژی‌ها و سیستم‌های طراحی‌شده بشر نیاز به به‌روزرسانی دوره‌ای دارند. ابزارهای هوش مصنوعی هم از این قاعده مستثنی نیستند. مسئولین هوش مصنوعی در سازمان باید به صورت دوره‌ای، اطلاعات مورد استفاده مدل‌های AI را به‌روزرسانی کنند و داده‌های مرتبط با اهداف جدید سازمان را در اختیار این مدل‌ها قرار بدهند.
سخن پایانی
توسعه روزافزون هوش مصنوعی و گسترش کاربرد آن در سازمان‌ها باعث شده است شمار زیادی از شرکت‌ها از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده کنند. کاهش هزینه‌ها، افزایش سودآوری، بهبود عملکرد و کاهش زمان انجام کارها، تنها بخشی از مزایای AI برای سازمان‌ها به شمار می‌روند. در حال حاضر مدیران سازمان‌ها می‌توانند این تکنولوژی را در بخش‌های مختلف شرکت خود به کار بگیرند. برای بهره گرفتن از این تکنولوژی در یک سازمان باید مراحل مشخصی را طی کرد اما فراموش نکنید که طی کردن این مراحل به معنای اتمام کار نیست؛ چرا که هوش مصنوعی مانند هر تکنولوژی دیگری نیازمند به‌روزرسانی است.